Özet:
Sinir ezisi, kesisi ve greftleme gibi pek çok yaralanma modelleri üzerinde FK506'nın nöroprotektif etkileri çalışılmıştır. Ancak, FK506'nın fokal dejenerasyon veya iskemi üzerine etkilerinin araştırılması ile ilgili literatürde az çalışma mevcuttur. Çalışmamızda, siyatik sinirde fokal dejenerasyon sonrası, rejenerasyonu arttırma potansiyeli olan FK506'nın etkisinin araştırılması ve FK506'nın dejenerasyon görülen alanlarda olumlu etkisinin olacağı hipotezinin test edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmamızda, Rattus norvegicus türü yetişkin 48 erkek Wistar sıçan kullanılmıştır. Denekler, kontrol, sham, FK506 (+) ve FK506 (-) olmak üzere dört gruba ayrılmıştır. FK506 (+) ve FK506 (-) deney gruplarında siyatik sinirde epinöral devaskülarizasyon uygulanmıştır. Birinci postoperatif günden itibaren dört hafta boyunca FK506 (+) deneklere günlük subkutan enjeksiyonlar halinde FK506 tedavisi uygulanmıştır. Siyatik sinir rejenerasyonu, yürüme pattern analizi, pinch test, ışık ve elektron mikroskopi ile analiz edilmiştir. Preoperatif günde yürüme patern analizi sonucunda elde edilen siyatik fonksiyon indeksi (SFI) değerlerinde deney grupları ile kontrol grubu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0.05). 3. ve 4. postoperatif haftada, kontrol grubu ile FK506 (+) grupları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır (p<0.05). Pinch test sonucunda kontrol ve sham gruplarında geri çekme refleksine tam yanıt alınmıştır (Grade 3). FK506 (+) deney gruplarında geri çekme refleksine tam yanıt 3. haftada alınmıştır. Aynı haftada FK506 (-) deney gruplarında bu reflekse FK506 (+) gruplarına kıyasla daha düşük bir yanıt alınmıştır. FK506 (-) deney gruplarından tam yanıtın alındığı hafta ise 4. hafta olarak tespit edilmiştir. Morfometrik değerlendirme sonucunda epinöral devaskülarizasyon uygulanan FK506 (-) ve FK506 (+) deney gruplarında dejenerasyon görülen alanların total sinir alanına göre yüzdeleri istatistiksel olarak karşılaştırıldığında iki grup arası anlamlı fark olmadığı tespit edilmiştir (p>0.05). FK506'nın sinir rejenerasyonu üzerine olan etkileri literatürde ayrıntılı bir şekilde yer almaktadır. Ancak bu sonuçlar sinirin ezi, kesi gibi travmatik yaralanmalarına ve beynin iskemik hasarlarına dayanmaktadır. Çalışmamızda FK506'nın siyatik sinirin epinöral damarlarının devaskülarizasyonu sonucu oluşturulan fokal dejenerasyon üzerine yararlı etkisi tespit edilmiştir.
