Çocuklara yönelik gıda pazarlaması ve tüketimini etkileyen sosyo-ekonomik faktörler

Abstract

Bu tez çalışmasında,bebek/çocuk kitleye yönelik geliştirilen gıda ürünlerinde pazarlama uygulamalarının ve hanehalkı düzeyinde bu ürünlerin tüketimini etkileyen sosyo-ekonomik faktörlerin araştırılması amaçlanmıştır. Çalışma Antalya ili kentsel alan örnekleminde Muratpaşa, Kepez, Konyaaltı, Döşemealtı ve Aksu merkez ilçelerinde toplam 400 hanehalkı üzerinde yüzyüze görüşme yöntemiyle gerçekleştirilen anket verileri ile söz konusu ürünlerin pazar ve pazarlamasına ilişkin ikincil literatür verilerinin değerlendirilmesine dayanmaktadır. Çalışmanın örnekleme çevresi 0-6 yaş nüfusa sahip olan hanehalkları olarak belirlenmiştir. Çalışma verilerinin analizinde çok değişkenli analiz tekniklerinden Faktör, Sıralı Probit ve Çok Boyutlu ölçekleme yöntemi ile basit istatistiki tanımlayıcılar kullanılmıştır. Verilerin analiz ve değerlendirmesi SPSS 16.0 ve Stata 12.0 istatistik programlarında gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, ambalajlı bebek ve çocuk gıdalarının düzenli olarak satın alınma düzeyi hanehalkı ortalamasında % 84.8 olarak belirlenmiştir. Bu oran bebek nüfusa (0-12 ay) sahip hanehalklarında % 54.7, çocuk nüfusa (1-6 yaş) sahip hanehalklarında ise % 94.7 seviyesinde saptanmıştır. Ambalajlı bebek/çocuk gıdalarının düzenli olarak satın alınmama nedenlerinde anne sütü ve evde hazırlanan gıdaların tüketime yönlendirilmesi alışkanlığı etkili unsur olarak görülmektedir. Ebeveynlerin ambalajlı bebek/çocuk gıdaları değerlendirmesinde katkı maddesi, obezite konuları öncelikli duyarlılık alanları olarak ortaya çıkmıştır. Faktör analizi bulgularında bebek ve çocuk gıdalarının satın alınma kararında satın alma duyarlılığı, referans grupları, ev dışı tüketim, ekonomiklik, bilgilendirme faaliyetleri, reklam unsurları, sağlık duyarlılığı, ambalaj, ve doktor tavsiyesi etkili faktörler olarak tanımlanmıştır. Sıralı Probit analiz sonuçlarında ise hanehalkı düzeyinde ambalajlı bebek/çocuk gıdaları tüketiminde ebeveynin yaşı, eğitim durumu, hanede annenin eğitim durumu, dışarıda yemek yeme alışkanlığı, ortalama aylık gıda harcaması belirleyici değişkenler olarak saptanmıştır. Çok Boyutlu Ölçekleme analiz sonuçları ise hanehalklarında bebek/çocuk nüfusun gıda tüketim profili hane geliri ve yaş gruplarında belirgin farklılıklar göstermektedir. Bebek ve çocuk gıdalarına yönelik pazarlama uygulamaları ülkelere göre değerlendirildiğinde ise farklılıkların en fazla söz konusu ürünlere ilişkin yasal düzenlemeler boyutunda önem kazandığı görülmektedir.