İnşaat sektöründe iş kazalarının çok kriterli karar verme yöntemleriyle bütünleşik Garret sıralama tekniği ile değerlendirilmesi

Abstract

İş kazaları; insan, yönetim, çalışma ortamı ve iş makineleri kaynaklı birçok faktör sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Evrensel ve çok disiplinli yapısı nedeniyle iş kazaları, gelişmekte olan bir ülke olan Türkiye'de de önemli bir sorun haline gelmiştir. İş kazaları ve ölümlü iş kazalarının en sık yaşandığı sektörlerden biri olan inşaat sektörünün kendine has dinamikleri, yapılan projelerin karmaşık olması ve seri üretim olmaması, inşaat aktivitelerinin saha çalışmalarında uygulama zorunluluğu gibi sebepler sektörün iş kazası ve ölümlü iş kazasına sebebiyet verme riskini arttırmaktadır. Bahsedilen bu hususlar, inşaat sektöründe iş kazası ve ölümlü iş kazası oranlarını azaltıcı yönde katkı sağlayacak çalışmaların gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışmanın asıl amacı; Türkiye illerinin iş kazası yaşanma sıklığı bakımından genel sıralamasının elde edilmesi, iş kazalarının sıklıkla yaşandığı illerin ve bölgelerin tespit edilmesi, iş kazası risk haritasının hazırlanması, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleriyle bütünleşik Garrett Sıralama Tekniği (GST) yönteminin nihai sıralama elde etme amacıyla kullanılması ve elde edilen sonuçlarının inşaat sektörü üzerine genel değerlendirilmesidir. Bu tez çalışmasında; Türkiye'deki 81 il, iş kazası yaşanma sıklığı bakımından sıralanmıştır. Türkiye iş kazası risk haritası hazırlanmıştır ve Türkiye'deki iller için genel iş kazası risk sıralaması elde edilmiştir. İş kazası risk haritası 6'lı renk skalasıyla en çok riskliden en az riskliye doğru koyu kırmızıdan koyu maviye renklendirilmiştir. Hazırlanmış olan risk haritasında iş kazası riskinin doğudan batıya doğru arttığı tespit edilmiştir. Bu doğrultuda; Marmara bölgesi, İç Anadolu bölgesinin batı kesimleri, Ege bölgesi ve Akdeniz bölgesi iş kazası riski yüksek iken Doğu Anadolu bölgesi, Güneydoğu Anadolu bölgesi ve Karadeniz bölgesinin doğu kesimleri iş kazası riski düşük olarak belirlenmiştir. Bu tez çalışmasında; ÇKKV yöntemleriyle bütünleşik GST yöntemi, aynı probleme uygulanan farklı ÇKKV yöntemlerinden elde edilen farklı sıralamaların ortaya çıkardığı karmaşıklığın çözülmesi ve optimize edilmesi amacıyla kullanılmıştır. Nihai sıralama elde edilirken GST yönteminde kullanılmak üzere MAIRCA, MOORA, WASPAS, VIKOR, PROMETHEE II, GRA, OCRA, EDAS, COPRAS, TOPSIS, CoCoSo, PSI, ARAS ve ELECTRE I ÇKKV yöntemlerinden elde edilen sonuçlar kullanılmıştır. ÇKKV yöntemleriyle bütünleşik GST yöntemi sonuçlarına göre iş kazalarının yaşanma sıklığı açısından en riskli 7 il sırasıyla İstanbul, İzmir, Bursa, Ankara, Kocaeli, Manisa ve Antalya olarak belirlenmiştir. Bu tez çalışmasının sunmuş olduğu nihai sıralama yaklaşımında kullanılan algoritmanın farklı problemlere uygulanabilir ve geliştirilebilir bir yapıda olması, kullanılan yöntemin hem inşaat sektöründeki farklı problemlere uygulanabilirliği açısından hem de diğer sektörlerdeki nihai sıralama elde edilmek istenen problemlerde kullanılabilirliği açısından özgün bir kazanım sunmaktadır.