Türkiye'de LGBT olmak: Ayrımcılık, şiddet, memnuniyet üçgeninde kesit veri analizi

Abstract

Ayrımcılık olgusu yüzyıllardır varlığını sürdürmektedir. Dil, din, ırk, cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel yönelim ve daha birçok nedenden dolayı bireyler hayatlarının bir noktasında ayrımcılık ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu çalışmada cinsel kimlik ve cinsel yönelimlerinden dolayı eğitim, sosyal, hukuk, iş ve sağlık olmak üzere daha birçok alanda ayrımcılık ile sürekli mücadele etmek zorunda kalan LGBT bireyleri üzerinde çalışılmıştır. Türkiye'deki LGBT bireylerinin başta farklı alanlarında yaşadıkları ayrımcılığı olmak üzere, maruz kaldıkları fiziksel ve psikolojik şiddeti ve ayrıca yine farklı alanlardaki yaşam memnuniyetlerini etkileyen faktörleri belirmeyi amaçlayan bu çalışmada logit model ve multinominal logit model yaklaşımı kullanılmıştır. Bu amaç doğrultusunda LGBT bireylerine online anket uygulanmıştır. LGBT bireylerine yönelik şiddetin analiz edildiği logit model tahminleri sonucunda; bireylerin eğitim seviyesinin artması ile fiziksel şiddete maruz kalma olasılıkları azalırken, yaşlarının ilerlemesi ile birlikte hem fiziksel hem de psikolojik şiddete maruz kalma olasılıklarının arttığı görülmüştür. Bunun ile birlikte LGBT bireylerinin baskı altında hissetmemeleri fiziksel ve psikolojik şiddete maruz kalma olasılığını arttıran bir faktör iken, bireylerin oturduğu semtte ve evinde güvende hissetmemeleri ise fiziksel ve psikolojik şiddete maruz kalma olasılığını azaltan faktör olarak ortaya çıkmıştır. Ayrıca bu bireylerin yaşam memnuniyetinin analiz edildiği logit model tahminleri sonucunda; LGBT bireylerinin eğitim seviyelerinin artması, baskı altında hissetmemeleri ve fiziksel şiddete maruz kalmamaları, yaşam memnuniyetlerini arttıran faktörler olduğu sonucu elde edilmiştir. LGBT bireylerinin oturduğu semtten ve arkadaşları ile olan ilişkilerinden memnun olmamalarının, sosyal yaşamdaki yerlerinden memnun olmalarına engel olmadığı, mesleklerinden ve iş arkadaşları ile olan ilişkilerinden memnun olmayanların ise buna rağmen işyerlerinden memnun olduğu saptanmıştır. LGBT bireylerinin farklı alanlarda yaşadıkları ayrımcılığın analiz edildiği multinomial logit model tahminleri sonucunda, LGBT bireylerinin yaşlarının ve eğitim seviyelerinin ilerlemesi ile birlikte sağlık hayatlarında daha fazla ayrımcılıkla karşılaşmaktayken, iş hayatlarında ise yaşlarının ilerlemesi ile birlikte daha az ayrımcılıkla karşılaştıkları ortaya çıkmıştır. Diğer sonuçlara benzer şekilde LGBT bireylerinin baskıyı hissetmeden yaşamaları, sağlık hayatlarında ayrımcılığa maruz kalma olasılığını arttırdığı tespit edilmiştir.