Özet:
Organizmanın protein, karbonhidrat ve yağ metabolizmasını düzenleyen çeşitli hormonların salgılandığı böbrek üstü bezi'nin (adrenal gland) yaşam için ne denli önemli olduğu biliniyor. Özellikle organ tararından salgılanan mineralokortikoid ve glukokortikoidler bir çok sistemi etkiler. Glukokortikoidlerin prenatal ve postnatal hayatta immün sistemle yakın ilişkili olduğu dikkate alınarak, adrenal gland yokluğunda immün sistemle ilgili bazı parametrelerin nasıl etkilendiği konusu araştırılmaya açıktır ve birçok soru yanıt beklemektedir. Embriyonal hayatta oluşan ve gelişen hemopoietik sisteme paralel olarak ortaya çıkması muhtemel 'doğal öldürücü' NK (Natural Killer) hücreler olarak bilinen hücrelerin adrenal gland yokluğu ile ilişkilerinin olup olmadığım belirleyen kaynak bilgi eksikliği, araştırmamızın temel çıkış noktasını oluşturmuştur. Bu bağlamda, sunulan çalışmanın amacı, maternal bilateral adrenalektominin (adx) farklı gebelik dönemlerinde olan sıçanlarda fötal dalak NK hücreleri üzerine etkisinin deneysel olarak araştırılmasıdır. Bu çalışma, prenatal 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 ve 21 günlük sıçan fetusları ve aynı gebelik günlerindeki annelerde yapıldı. Fetal dalak gelişimi ve NK hücrelerinin belirlenmesi için ışık mikroskob, elektron mikroskob, flow sitometri ve immünohistokimyasal teknikler uygulandı. Bulgularımızda, maternal bilateral adrenalektominin, anne dalak ağırlığı, anne dalak uzunluğu, fetus ağırlığı, fetus boyu, plasenta ağırlığı, plasenta çapı ve anne/dalak ağırlık oram üzerinde etkili olduğu; fetal dalak gelişimi üzerinde önemli bir etkisinin olmadığı belirlendi. Gebeliğin 14-16. günlerinde dalak gelişimine paralel olarak ortaya çıkan NK hücre öncülerinde belirgin granül içerikleri çok seçici olarak gözlenmedi. Ancak, 17. günden itibaren öncü ve ara geçiş formu NK hücreleri belirgindi. 19 ve 20. günlerde olgun NK hücreleri fonksiyonel formlar olarak gözlendiler. Bu bulgular, NK hücre türünün embriyonik dalakta ortaya çıkışı ve işlev görmesi üzerine adx'in etkili olmadığım gösterdi. Sonuçta, fetal adrenal korteksde üretilip plasenta yoluyla dolaşıma geçen glukokortikoid hormonların, adx etkisini kompanse edebileceği izlenimi edinildi.
