Ortaöğretim dokuzuncu sınıf matematik ders kitaplarının öğretim programına uygunluğu açısından incelenmesi

Abstract

Bu araştırma, 2013-2014 eğitim-öğretim yılı itibariyle Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'nca ders kitabı olarak onaylanan ortaöğretim 9. sınıf matematik ders kitaplarının ortaöğretim matematik dersi öğretim programına uygunluğu açısından incelenmesini amaçlamaktadır. Araştırmada nitel bir yöntem olan doküman incelemesi yoluyla veri toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen Ortaöğretim Matematik Ders Kitabı İnceleme Yönergesi (DKİY) kullanılmıştır. Yönerge; programın öğeleri olan kazanımlar, içerik, eğitim durumları ve sınama durumları olmak üzere dört temel bölüm kapsamında yapılandırılmış toplam 55 maddeden oluşmaktadır. Çalışmada incelenen ders kitapları, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) resmi web sitesinde yayınlanan ve 2013-2014 eğitim öğretim yılından itibaren kullanıma sunulan MEB ve DİKEY yayınevine ait ortaöğretim 9. sınıf matematik ders kitaplarıdır. Çalışmanın diğer veri kaynağı ise, 2013-2014 öğretim yılından itibaren 9. sınıflardan başlamak ve kademeli olarak uygulanmak üzere kabul edilen ortaöğretim matematik dersi öğretim programıdır. Veri kaynakları, araştırma problem ve alt problemleri çerçevesinde DKİY'nde ilgili boyutlar ve maddeler doğrultusunda tek tek ve satır satır incelenerek içerik analizine tabi tutulmuştur. Elde edilen bulguların inandırıcılık ve tutarlılığının sağlanmasına yönelik olarak ayrıntılı betimleme, doğrudan alıntılar yapma, veri toplama aracı, süreci ve analizinin ayrıntılı betimlenmesi ve bulguların ilgili alanyazınla tutarlılığı dikkate alınmıştır. Ayrıca, araştırmanın güvenilirlik hesaplaması için Miles ve Huberman'ın (1994) önerdiği görüş birliği formülü kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, her iki ders kitabının genel olarak öğretim programında belirlenen kazanımlar ve kazanımlara ait açıklamaları kapsayıcı bir nitelikte oluşturulduğunu gösterirken, bazı kazanım ve/ya açıklamaların dikkate alınmadığı da tespit edilmiştir. İçerik öğesi açısından, DİKEY yayınevine ait ders kitabının (DMK), MEB yayınevine ait ders kitabına (MMK) göre öğretim programına daha uyumlu bir şekilde hazırlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanında, her iki ders kitabında da öğretim programında belirlenen bazı terim ve sembollere yer verilmediği; gereksiz ayrıntı ve fazla bilgiden arınıklığın tam olarak sağlanamadığı; matematiksel tanımlar ve işlemlerin bilimsel ve dil bilgisi kuralları açısından da hatalar içerdiği tespit edilmiştir. Öğretim programının eğitim durumları öğesine yönelik bulgular dikkate alındığında, DMK'nın programın öğrenme-öğretme yaklaşımının yansıtılmasında ve bu sürece dâhil edilmesi gereken "Matematiksel Yeterlilik ve Becerilerin" kazandırılmasında oldukça zayıf kaldığı; MMK'nın ise bazı eksiklikler haricinde programa uyumlu bir yapıda tasarlandığı görülmüştür. Sınama durumları açısından, MMK'nın, DMK'ya göre öğretim programında dikkate alınması gereken yaklaşımları daha yeterli düzeyde yansıttığını görülmüştür.