Okçuluk sporuna katılan bireylerin ciddi boş zaman açısından incelenmesi

Abstract

Ciddi ve kayıtsız boş zaman kavramları ile ilgili yapılan çalışmalar Türkiyede yeni bir gündeme sahip olmasına rağmen aslında dünyada uzun yıllardır süren etnografik çalışmalarla zengin bir tarihe sahiptir. Robert Stebbins (2008) yaptığı araştırmalar sonucunda ciddi boş zamanı "özel bilgi, beceri ve deneyim gerektiren, oldukça önemli, ilginç ve tatmin edici olan amatör, hobi ya da gönüllü faaliyetler ile ilgili kariyer elde etmek amacıyla, seçilen etkinliğe sistematik bir şekilde katılım göstererek takip etmek için harcanan zaman dilimidir" şeklinde tanımlamıştır. Türkiye'de ciddi ve kayıtsız boş zaman konularında yapılan araştırma ve incelemelerde yetersiz kalındığı farkedilerek bu konulardaki araştırmalar son yıllarda artmaya başlamıştır. Bu nedenle bu çalışmada yapılan araştırmalara katkı sağlamak ve ciddi boş zaman olgusunu okçuluk branşı içerisinde inceleyerek yeni bilgiler edinilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma amacına göre tanımlayıcı, yapılış zamanına göre kesitsel, veri toplama yöntemine göre anket çalışmasıdır. Araştırma tarama modeliyle tasarlanmıştır. Tez çalışmasının evrenini ülkemizde okçuluk branşıyla yarışma düzeyinde ilgilenen, yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde okçuluk yarışmalarına katılan sporcular oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak 3 bölümden oluşan bir anket formu kullanılmıştır. Birinci bölümde katılımcılara ait demografik bilgileri ve katılımcıların okçuluk sporuna katılım biçimleri ve sıklıklarının irdelendiği sorular bulunmaktadır. Anket formunun ikinci bölümünde ise Akyıldız (2013) tarafından geliştirilen türk kültürüne uygunluğu geçerlik ve güvenilirlik çalışmalarıyla tespit edilen 42 adet 5 li likert tipi maddeden olışan 'Ciddi ve Kayıtsız Boş Zaman Ölçeği' kullanılmıştır. Ölçeğin toplam güvenirliği ise ,95 olarak hesaplanmıştır. Yapılan çalışma sonucunda; katılımcıların okçuluk branşında yer alma süresiyle ciddi boş zaman ölçeği ve alt boyutları ile algılanan özgürlük düzeyleri arasındaki korelasyon incelendiğinde, katılım süresi ile ciddi boş zaman ölçeği toplam ortalaması (r=0.138, p<0.05), boş zaman kariyeri (r=0.214, p<0.05) ve azim (r=0.271, p<0.05) alt boyutları arasında pozitif yönde anlamlı korelasyonlar olduğu tespit edilmiştir. Anket formunun üçüncü bölümünde ise Witt ve Ellis (1985) tarafından geliştirilen, Yerlisu Lapa ve Ağyar (2011) tarafından Türkçeye adaptasyonu yapılan ve daha sonra Yerlisu Lapa ve Ağyar (2017) tarafından yapı geçerliği test edilen "Serbest Zamanda Algılanan Özgürlük Ölçeği (SZAÖ)" veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Orijinal ölçek, 25 madde ve tek faktörden oluşmaktadır. Katılımcıların ciddi boş zaman ölçeği ve alt boyutlarından aldıkları puanlar ve algılanan özgürlük düzeyleri kullandıkları yay çeşidine göre karşılaştırılmış ve buna göre katılımcılardan olimpik yay kullanan grubun ciddi boş zaman ölçeği genelinden, boş zaman kariyeri, psiko-sosyal fayda, terapötik fayda ve sosyal dünya alt boyutlarından daha yüksek ortalama puanlar elde ettikleri görülmüştür (p<0.05). Katılımcıların ciddi boş zaman ölçeği ve alt boyutlarından aldıkları puanlar ve algılanan özgürlük düzeyleri haftalık antrenman süresine göre karşılaştırılmıştır. Buna göre katılımcıların ciddi boş zaman ölçeği genelinden aldıkları puanlar, boş zaman kariyeri, azim, kişisel çaba açısından daha sık katılım gösteren bireyler, boş zaman kariyeri olarak okçuluk branşında kendilerini geliştirdiklerini ve başarılı olduklarını daha fazla hissetmektedir.