Türkiye’deki öğrencilerin PISA 2015 fen okuryazarlığını yordayan değişkenlerin bölgelere göre incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı PISA 2015 değerlendirilmesinde öğrencilerin fen okuryazarlığını etkileyen duyuşsal değişkenlerden oluşan yol modelini test etmek ve modelin bölgeler üzerinde değişmezliğini incelemektir. Ayrıca modelde kullanılan duyuşsal değişkenlerin fen okuryazarlığı Türkiye örneklemi ve bölgeler üzerinde anlamlı olarak yordayıp yordamadığı tespit edilerek farklılıkların belirlenmesidir. İlişkisel tarama modelinde yürütülen bu araştırmada, PISA 2015 uygulamasına katılan 5895 kişiden oluşan Türkiye örneklemi veri seti üzerinden analizler yapılmıştır. PISA 2015 öğrenci ile ilgili ölçme aracında yer alan ve fen okuryazarlığı ile ilgili birçok duyuşsal özelliklerin araştırıldığı değişkenlerden geniş fen konularına ilgi, fen öğrenmekten zevk alma, fen öz yeterliği, epistemolojik inanç ve fen aktiviteleri değişkenleri yol modeline alınmıştır. Birinci aşamada modele alınan değişkenlere ait ölçme modelleri ayrı ayrı Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile doğrulanmıştır. İkinci aşamada ise fen öz-yeterliği, geniş fen konularına ilgi ve fen aktiviteleri değişkenlerinin dışsal değişken, epistemolojik inanç (aracı değişken) ve fen öğrenmekten zevk alma içsel değişken olarak tanımlanan yol modelinin Türkiye örneklemi üzerinde doğrulanıp doğrulanmadığını tespit etmek amacıyla Yol Analizi kullanılmıştır. Analiz sonucunda epistemolojik inanç değişkeninin aracı olduğu yol modelinin Türkiye örneklemi üzerinde doğrulandığı tespit edilmiştir. Değişkenler arasında kurulan bütün yollar istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Modelde çıkan her bir yolda epistemolojik inanç değişkeni yarı aracılık etmiştir. Yol modelinin bölgeler üzerinde değişmezliğini incelemek için Çoklu Grup Yol Analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda yol modelinin bölgeler arasında değişmez olduğu tespit edilmiştir. Diğer bir ifade ile bölgeler üzerinde modeldeki değişkenler arası ilişkiler ve aracılık etkisinin aynı olduğunu söylemek mümkündür. Yol modeline alınan geniş fen konularına ilgi, fen öğrenmekten zevk alma, fen öz yeterliği, epistemolojik inanç ve fen aktiviteleri duyuşsal değişkenlerinin fen başarısını Türkiye örneklemi ve bölgeler üzerinde anlamlı olarak yordayıp yordamağının tespit edilmesi amacıyla Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi kullanılmıştır. Türkiye örneklemi, Bölge 2 ve Bölge 3 üzerinde yapılan analiz sonucunda geniş fen konularına ilgi değişkeninin fen okuryazarlığı anlamlı olarak yordamadığı tespit edilmiştir. Bölge 1 üzerinde yapılan analiz sonucunda ise analize alınan bütün değişkenlerin fen okuryazarlığı anlamlı olarak yordadığı tespit edilmiştir. Fen okuryazarlığı yordayıcı değişkenleri arasında Türkiye örneklemi ve bölgeler üzerinde en önemli değişkenin epistemolojik inanç değişkeni olduğu tespit edilmiştir.